Ο προγραμματισμός της δράσης του ΙΠΕΜ- ΔΟΕ για τη νέα σχολική χρονιά έρχεται σε μια κρίσιμη πολιτική και εκπαιδευτική συγκυρία. Με αλλεπάλληλα κύματα νεοφιλελεύθερης βαρβαρότητας η κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ και το πολιτικό της δημιούργημα η Τρόικα(Δ.Ν.Τ / Ε.Ε/ Ε.Κ.Τ) παλεύουν για την ισοπέδωση του κόσμου της εργασίας και των τελευταίων υπολειμμάτων των κοινωνικών κατακτήσεων , σπέρνοντας φτώχεια, ανεργία και εξαθλίωση. Η πολιτική τους είναι μια πολιτική μεγάλης κοινωνικής οπισθοδρόμησης που έχει φέρει στο μάτι του κυκλώνα τη δημόσια εκπαίδευση και το δικαίωμα των λαϊκών στρωμάτων στη μόρφωση. Η δημόσια εκπαίδευση , οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές , δέχονται τα ισχυρότερα χτυπήματα που έχουν δεχτεί μέχρι τώρα σ’ ολόκληρη τη μεταπολεμική περίοδο με απώτερο σκοπό την ολοκληρωτική διάλυση του δημόσιου σχολείου και την εμπορευματοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Είναι η πρώτη χρονιά που τα σχολεία άνοιξαν με τόσο σοβαρές ελλείψεις, ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό και βιβλία, ελλείψεις που ακολουθούν το περσινό κύμα συγχωνεύσεων με το οποίο συγχωνεύτηκε το 16% των σχολείων της επικράτειας. Η προσπάθεια διάλυσης της δημόσιας εκπαίδευσης είναι στην ημερήσια διάταξη της κυβερνητικής πολιτικής και βασική προϋπόθεση για την ανασυγκρότηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Η μόρφωση από κοινωνικό δικαίωμα μετατρέπεται σε εμπόρευμα και η εκπαίδευση σε αγορά εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτό η ένταση της κοινωνικής ανισότητας και των ταξικών φραγμών τείνει να πάρει απόλυτο χαρακτήρα.
Το περίφημο νέο σχολείο δεν είναι παρά η εκδοχή της αγοραίας εκπαίδευσης που εξυπηρετεί γενικότερες ανάγκες αναπαραγωγής μιας φθηνής και ευέλικτης εργατικής δύναμης , στηριγμένης στη δεξιότητα και την συγκυριακή ενσωμάτωση της στην αγορά. Είναι το σχολείο της αμάθειας που προετοιμάζει για την ένταξη στη υπάρχουσα κοινωνική πραγματικότητα και για τη διαχείρισή της, όχι για την βαθύτερη γνώση της και την αλλαγή της. Η διοίκηση του είναι στηριγμένη στην αυταρχική μονοπρόσωπη εξουσία του διευθυντή – μάνατζερ, που είναι εξοπλισμένος με νέες πειθαρχικές και διοικητικές εξουσίες, οι οποίες τον καθιστούν μοναδικό κέντρο των αποφάσεων μέσα στο σχολείο. Ο Σύλλογος διδασκόντων καταργείται από όργανο διοίκησης του σχολείου και μετατρέπεται σε μια συνέλευση διδασκόντων με απλό συμβουλευτικό ρόλο , αποψιλωμένη από αποφασιστικές αρμοδιότητες. Η αποψίλωση του συλλόγου διδασκόντων από αποφασιστικές αρμοδιότητες είναι στην ουσία απαξίωση του ίδιου του εκπαιδευτικού , ο οποίος έτσι μετατρέπεται σε αντικείμενο εντολών της διοίκησης και πολύπλευρης απαξίωσης , εργασιακής και παιδαγωγικής. Τον νέο σχολείο είναι οργανωμένο με βάση τον διοικητικό αυταρχισμό και στηριγμένο στη γενίκευση της μαύρης εργασίας των εκπαιδευτικών και την καταπάτηση των εργασιακών τους δικαιωμάτων.
Η ψήφιση του ν. 3848/ 2010 , προσπάθησε να κλείσει και τις τελευταίες χαραμάδες εργασιακών δικαιωμάτων, σ’ ό,τι αφορά το καθεστώς πρόσληψης των εκπαιδευτικών και να μεγαλώσει την χειραγώγηση του εκπαιδευτικού έργου από την πλευρά της κρατικής εξουσίας. Η ψήφιση του Καλλικράτη άνοιξε ένα καινούριο κεφάλαιο επίθεσης στη δημόσια εκπαίδευση με την προσπάθεια ένταξης λειτουργιών της σε μια οικονομικά υποβαθμισμένη όσο και συγκεντρωτική τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία ξεκάθαρα αδυνατεί να αναλάβει τα έξοδα λειτουργίας των σχολείων. Τελικά ο Καλλικράτης δεν αποδεικνύεται άνοιγμα του σχολείου στις τοπικές κοινωνίες αλλά σε συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα αυτών των κοινωνιών και ένα άλλος δρόμος για την ιδιωτικοποίηση της λειτουργίας των σχολείων με φόρτωμα της χρηματοδότησής τους στους γονείς ή τους δημότες , μέσω ανταποδοτικών φόρων. Είναι απαλλαγή του κεντρικού κράτους, στα πλαίσια της νεοφιλελεύθερης στροφής του , από «περιττά» έξοδα δημόσιας χρηματοδότησης του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως πρεσβεύουν τα ιδεολογήματα της «υπερφορτωμένης κυβέρνησης» ή σε πιο απλή εκδοχή του «σπάταλου κράτους».
Σ΄ αυτό πολιτικό κλίμα γενικευμένης εργασιακής και κοινωνικής βαρβαρότητας που προωθούν κυβέρνηση και Τρόικα σήμερα είναι απόλυτη ανάγκη να στηριχτεί απ’ όλες τις πλευρές ο αγώνας για τη υπεράσπιση του δημόσιου σχολείου, των μορφωτικών δικαιωμάτων των λαϊκών στρωμάτων και των εργασιακών δικαιωμάτων και του βιοτικού του επιπέδου των εκπαιδευτικών. Είναι ανάγκη να υπάρξει ένας διαφορετικός , αντίπαλος επιστημονικός – παιδαγωγικός λόγος , στηριγμένος στη μελέτη και κατανόηση των προβλημάτων του δημόσιου σχολείου και του κόσμου της εργασίας που θα αντικρούει την κυρίαρχη πολιτική για την εκπαίδευση , τα ιδεολογήματα και τα επιχειρήματα που τη στηρίζουν. Που θα τεκμηριώνει την ανάγκη για δημόσια εκπαίδευση ως κοινωνικό δικαίωμα όλων των εργαζομένων, κόντρα στην πολιτική της έμμεσης και άμεσης εμπορευματοποίησης του σχολείου από τις πολιτικές κυβέρνησης και Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποκλειστική και υψηλή χρηματοδότηση της από τον κρατικό προϋπολογισμό, κόντρα στις πρακτικές του φορτώματος του κόστους της λειτουργίας της στους γονείς και γενικά στους υπόλοιπους εργαζόμενους , με νέα και εντελώς διαφορετικά από τα σημερινά αναλυτικά προγράμματα και βιβλία , που θα προτάσσουν τη συνολική γνώση και κριτική προσέγγιση της πραγματικότητας (φυσικής και κοινωνικής) κόντρα στη λογική της απλής ανάπτυξης δεξιοτήτων και της αποσπασματικής και κατακερματισμένης προσέγγισης της πραγματικότητας, με βιβλία προσαρμοσμένα στις δυνατότητες και τις απαιτήσεις των μαθητών και της ηλικίας τους που θ΄ ανοίγουν το δρόμο της πρόσβασης στη γνώση και δεν θα αποτελούν εργαλεία ανάπτυξης της κοινωνικής ανισότητας και νομιμοποίησης της ταξικής επιλογής στην εκπαίδευση, στηριγμένα σε άλλους εκπαιδευτικούς στόχους και με διαφορετική λογική για το ρόλο της εκπαίδευσης.
Γνωρίζουμε ότι το ΙΠΕΜ – ΔΟΕ μέσα από τον τρόπο συγκρότησης και λειτουργίας του , τη δράση του τα προηγούμενα χρόνια , το συσχετισμό δυνάμεων στο εσωτερικό του δεν μπορεί ν΄ ανταποκριθεί σ΄ ένα τέτοιο σχέδιο δράσης για την εκπαίδευση. Γι ΄ αυτό όσο κι αν η πρότασή μας κατατίθεται στα πλαίσια της συζήτησης του Δ.Σ για τον προγραμματισμό της δράσης του την φετινή χρονιά , η κατάθεση αυτή δεν εξαντλείται σε καμιά περίπτωση στα πλαίσια του Δ.Σ , αλλά κυρίως απευθύνεται στη βάση του κλάδου και προς τους Συλλόγους των Εκπαιδευτικών Π.Ε , τους συναδέλφους που εργάζονται στα σχολεία , μέσα σε συνθήκες κυριολεκτικά συντριβής του βιοτικού τους επιπέδου , της εργασιακής και παιδαγωγικής τους υπόστασης , και τους καλούμε να συμμετάσχουν στη συγκρότηση ενός τέτοιου σχεδίου.
Για το ΙΠΕΜ – ΔΟΕ θεωρούμε ότι :
Α. θα πρέπει να βρίσκεται σε άμεση σχέση και επικοινωνία με τον κόσμο της ζωντανής εκπαίδευσης και διδακτικής πράξης. Αυτό σημαίνει δύο βασικά πράγματα : α. ότι προγραμματίζει τη δράση του σε συνεργασία με τους Συλλόγους Εκπαιδευτικών Π.Ε και β. ότι το πρόγραμμα της δράσης του , οι στόχοι του και οι προσανατολισμοί του εκφράζουν τις ανάγκες και τους στόχους του εκπαιδευτικού κινήματος για την υπεράσπιση της δημόσιας εκπαίδευσης και του δικαιώματος στη μόρφωση των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων σε συνθήκες νεοφιλελεύθερης – μνημονικής λαίλαπας ενάντια στο δημόσιο σχολείο , τα κοινωνικά δικαιώματα και το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων.
Β. Θα επισημάνουμε για μια ακόμη φορά ότι ο τρόπος που λειτούργησε το Ινστιτούτο τα τελευταία χρόνια σε μια σειρά έρευνες που αφορούσαν κρίσιμα επίδικα της κρατικής εκπαιδευτικής πολιτικής , έδειξε ότι αντιμετώπισε τους εκπαιδευτικούς της πράξης ως απλά αντικείμενα έρευνας και όχι ως ενεργητικά υποκείμενα για ζητήματα που κατεξοχήν αφορούσαν τους ίδιους , τη δουλειά τους και τον ρόλο τους στο σχολείο. Δεν τους έδωσε τη δυνατότητα να λειτουργήσουν ως ενεργητικά υποκείμενα αναδεικνύοντας τις ανάγκες τους, τις σκέψεις, τις εμπειρίες τους και τη δυνατότητα να δημιουργήσουν έναν επιστημονικό – παιδαγωγικό λόγο στηριγμένο στη δικές τους ανάγκες και την άμεση πραγματικότητα του δημόσιου σχολείου. Αντίθετα το ΙΠΕΜ – ΔΟΕ θεωρώ ότι διάλεξε το δρόμο της νομιμοποίησης της κυρίαρχης εκπαιδευτικής πολιτικής και των βασικών επιλογών της. Όταν γίνεται προσπάθεια να αρθρωθεί επιστημονικός παιδαγωγικός λόγος από την πλευρά μιας συνδικαλιστικής εκπαιδευτικής οργάνωσης σ’ αυτή τη διαδικασία ο εκπαιδευτικός δεν είναι και δεν μπορεί απλά και μόνο ένα απλό αντικείμενο παρατήρησης και ανάλυσης. Μια τέτοια πρακτική στηρίζεται σε ορισμένες ιδεολογικές και πολιτικές παραδοχές για τον τρόπο που γίνεται η έρευνα και τον τρόπο που παράγεται η γνώση. Είναι η γνώριμη τεχνοκρατική λογική που θεωρεί την επιστήμη κοινωνικά και πολιτικά ουδέτερη λειτουργία και άρα την παραγωγή της επιστημονικής γνώσης ζήτημα κλειστών επιτελείων- ειδικών. Στα πλαίσια αυτής της άποψης στον κόσμο της εκπαιδευτικής πράξης δεν απομένει παρά να λειτουργεί ως διεκπαιρεωτής εντολών και πρακτικών εργασιών. Στο σχεδιασμό της δράσης του Ινστιτούτου οι εκπαιδευτικοί της Π.Ε που βρίσκονται στα σχολεία πρέπει να έχουν άμεσο και αποφασιστικό λόγο. Μ’ αυτή την έννοια θεωρούμε ότι η σημερινή συνεδρίαση για τον προγραμματισμό δράσης του Ινστιτούτου δεν πρέπει να θεωρηθεί αποφασιστική, αλλά θα πρέπει να σταλούν τα όποια σχέδια δράσης και οι απόψεις που θα κατατεθούν στους Συλλόγους Π.Ε και να γίνουν αντικείμενο συζήτησης και προβληματισμού μέσω της ιστοσελίδας του Ινστιτούτου.
Για τη νέα χρονιά με βάση το σκεπτικό που αναπτύξαμε πιο πάνω θεωρούμε ότι η δράση και η ερευνητική – επιστημονική δραστηριότητα του Ινστιτούτου θα μπορούσε να κινηθεί με βάση ορισμένους βασικούς άξονες που θα αντιπαρατίθενται στην αστική εκπαιδευτική πολιτική και προσπαθεί να διαμορφώσει προϋποθέσεις για την ανατροπή της και την υπεράσπιση του δημόσιου σχολείου :
Α. Συγχωνεύσεις – καταργήσεις σχολείων , τμημάτων και αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα. Παιδαγωγικές και κοινωνικές συνέπειες αυτών των επιλογών , η επίδρασή τους στο σχολικό δίκτυο των απομακρυσμένων περιοχών και τη δυνατότητα πρόσβασης των μαθητών αυτών των περιοχών στο σχολείο. Διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στις μειώσεις των σχολικών μονάδων και τη διαρροή μαθητικού πληθυσμού από το σχολείο , παιδαγωγικές κλίμα , συνθήκες διδασκαλίας και σχέσεις εκπαιδευτικών – μαθητών και γονιών στις συγχωνευμένες σχολικές μονάδες.
Β. Διοίκηση και εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών στο «νέο σχολείο» της αγοράς. Μελέτη της εισόδου των νέων εργασιακών σχέσεων ( μαύρη εργασία ) στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση την τελευταία εικοσαετία και η επίδρασή τους στη διδασκαλία και τη λειτουργία της εκπαίδευσης. Επιπτώσεις τους στην επαγγελματική και προσωπική ζωή των εκπαιδευτικών και την κατοχύρωση εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Προσέγγιση και αντιπαράθεση με το νέο μοντέλο διοικητικής αναδιάρθρωσης στην εκπαίδευση , που θεμελιώνεται με τον νόμο 2986/02 και κορυφώνεται με τον αντιδραστικό νόμο του Καλλικράτη , την έκθεση του Ο.Ο.Σ.Α για την ελληνική Δημόσια Διοίκηση και το εκκολαπτόμενο Προεδρικό Διάταγμα για τη διοίκηση και λειτουργία των σχολείων. Κριτική του αγοραίου – καπιταλιστικού μοντέλου εκπαιδευτικής διοίκησης. Από τον διευθυντή ιμάντα των επιλογών της διοίκησης στον διευθυντή – μάνατζερ.
Γ. Αναλυτικά προγράμματα και γνώση στο «αγοραίο» μοντέλο εκπαίδευσης. Κριτική του νέου σχεδίου αναλυτικών προγραμμάτων που παρουσίασε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και των προσανατολισμών που διαγράφονται εκεί. Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της πολιτικής της στην προώθηση των συντηρητικών – νεοφιλελευθέρων αναδιαρθρώσεων στο πεδίο της σχολικής γνώσης. Η σχολική γνώση ως δεξιότητα. Κριτική και αντιπαράθεση με το «αγοραίο» μοντέλο εκπαίδευσης στο πεδίο της σχολικής γνώσης και του αναλυτικού προγράμματος. Προσπάθεια διαμόρφωσης μιας άλλης λογικής για τη γνώση ως συνολική και κριτική θεώρηση της πραγματικότητας.
Δ. Εργασία στην εκπαίδευση , βιοτικό επίπεδο και ασφαλιστικά δικαιώματα στην εποχή του Δ.Ν.Τ, του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου. Προσέγγιση των επιδράσεων των καταστροφικών πολιτικών του Μνημονίου και της Τρόικας στην εκπαίδευση και το βιοτικό επίπεδο των εκπαιδευτικών από τότε που άρχισαν να εφαρμόζονται μέχρι σήμερα. Εμπειρίες εκπαιδευτικών συστημάτων από άλλες χώρες που εφαρμόστηκαν τέτοιες πολιτικές. Τεκμηρίωση της ανάγκης για την ανατροπή των μνημονιακών και γενικότερα νεοφιλελευθέρων πολιτικών στην εκπαίδευση και την κοινωνία. Η απάντηση του κόσμου της εκπαίδευσης και των συνδικάτων του στον κοινωνικό κανιβαλισμό του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου.
ΧΡ. ΡΕΠΠΑΣ, εκπρόσωπος των Παρεμβάσεων – Κινήσεων – Συσπειρώσεων Π.Ε., στο ΙΠΕΜ – ΔΟΕ
Αθήνα, 23/09/2011
